3.3. De ergste addertjes

3.3.1./x/ en /g/

A. kapstokken

1. Vlaanderen en Nederland:

j = altijd /x/ (en NIET /j/ !!): José, Julio, Jesús, Jiménez, Javier

g + e/i  = /x/ (en NIET de /g/ van fr. garçon): Gerona, Gibraltar

g + andere gevallen (-u) = /g/: Málaga, Burgos, enigma, gag

gu    + e/i =  /g/  (¹/gw/!): guitarra, gueto

        + o/a = /gw/: Antiguo Mundo, Guadalupe

        + medeklinker of woordeinde = /gu/ : lúgubre, ragú

gü + e/i = /gw/ : Güegüe, Güiria (komt zeer weinig voor)

/x/-klank wordt uitzonderlijk wel eens x geschreven, zoals in Texas, México, Xococo (zie hoofdstuk 3.3.3.3)

2. Vlaanderen:

/x/ = de schrapende g en ch (zoals in nou zeg), de Noord-Nederlandse variant van de Vlaamse ch; produceer zeker niet de stemhebbende Vlaamse variant, zoals in zagen)

3. Vlaanderen en Nederland:

eind-/x/ over het algemeen zwakker: boj, borraj (NAVARRO (1966: 143)). In enkele gevallen verdwijnt ze zelfs. Het meest frequente geval is reloj (/re-‘lo/). Een j aan het einde van een woord komt echter niet zoveel voor -en een g wordt dan /g/ uitgesproken-.

Voor meer achtergrond, alsook voor een visualisering van de articulatieplaats, zie de desbetreffende hoofdstukken in het boek.

B. woordjes  

1.	Gijón, Argentina, agenda, alergia
2.	Jorge, Jerez, Juan, reloj
3.	Zaragoza, Angola, Guyana, Granada
4.	Miguel, guitarra, sigue, Guinea
5.	antiguo, Uruguay, guapo, Guadalupe
6.	lúgubre, legumbre, gusto, ragú

C. frequente combinaties

7.	Tengo  mis dudas. Ik heb mijn twijfels.
8.	De ninguna manera. Helemaal niet.
9.	¡Te lo juro! Ik zweer het je!
10.	¡Sigue, sigue! Ga verder!
11.	¿Tocas música gitana en la guitarra? Speel je zigeunermuziek op je gitaar?
12.	¡No me digas! Nee toch!
13.	Hola, guapo, ¿qué tal? Dag knapperd, hoe gaat het?
14.	Esto es muy agradable. Dit is zeer aangenaam.
15.	Me gustan el fútbol y el tenis. Ik hou van voetbal en tennis.
16.	¡Jolines! Verdorie!

D. rijmpjes en zegswijzen

17.	Engañar al engañador, no hay cosa mejor. Er bestaat niks beters dan de bedrieger te bedriegen.
18.	No hay fea sin gracia, ni guapa sin falta. Er bestaat geen lelijke vrouw zonder charme, en ook geen knappe zonder gebreken.
19.	Quien lo gana lo guarda, y quien no lo ganó lo gastó. Wie het wint houdt het, en wie het niet gewonnen heeft, is het kwijt.
20.	Abriga el pellejo si quieres llegar a viejo. Kleed je goed aan als je oud wil worden.
21.	Agua corriente, agua inocente. Stromend water, onschuldig water.
22.	Abogado sin conciencia merece gran sentencia. Een gewetenloze advocaat verdient een zwaar verdict.

E. zinnetjes

23.	La agencia de viajes exige que se pague con un giro. Het reisagentschap eist dat er met een overschrijving betaald wordt.
24.	En Sarajevo no se aconseja jugar con juguetes de guerra. In Sarajevo is het niet aan te raden met oorlogsspeelgoed te spelen.
25.	Te juro que jamás transigiré la jerarquía. Ik zweer je dat ik nooit de hiërarchie naast me neerleggen zal.
26.	El juez fingió ser generoso en el juicio. De rechter veinsde vrijgevigheid in het proces.
27.	Gitano o payo, jamás te protegen contra la vejez. Zigeuner of niet-zigeuner, verouderen zal je toch.

F. en als toetje...

Uit FERNÁNDEZ (1992)

28.	Jaime baja la jaula, la jaula la baja Jaime. Jaime brengt de kooi naar beneden. De kooi, die wordt door Jaime naar beneden gebracht.
29.	Tengo una caja, con una jaca que se queja. ¡Ay que queja, ay que jaca, ay que caja! Ik heb een kast van een huis, met een wijf dat alleen maar klaagt. Ach wat een geklaag, ach wat een wijf, ach wat een kast!
30.	"Un cojo cojeando, cogiendo flores, decía a otro cojo: - Cojo, ¿qué coges?, cojo, ¿qué coges?, un cojo cojeando, cogiendo flores". "Een mankende mankepoot was bloemen aan het plukken en zei tegen een andere mankepoot: 'Mankepoot, wat pluk je, mankepoot, wat pluk je?, een mankende mankepoot die bloemen aan het plukken is." Voor meer woordjes, zinnetjes, rijmpjes en gedichtjes, zie de desbetreffende hoofdstukken in het boek.