De /s/ is in de sector “Spaans voor Nederlandstaligen” één van de meest onderschatte klanken, die het Spaans van die Nederlandstaligen zeer verdacht dreigt te maken.
Ze wordt door Nederlandstaligen te vaak /θ/ of met te weinig frictie uitgesproken, en dat valt op aangezien de /s/ de meest frequente medeklinker blijkt
te zijn (QUILIS (1993: 43)). Daarom wordt ze hier gerangschikt onder de “ergste addertjes”,
te meer omdat de letter s ook interfereert met de z en de c, die dan weer samenhangen met qu.
Ten slotte steekt de s ook in de uitspraak van de x, die dan weer interfereert met de –cc-.
Daarom worden al deze onderling gerelateerde “addertjes” hier samen behandeld:
3.3.3.1. /s/
3.3.3.2. /s/, /θ/ en /k/
3.3.3.3. x en–cc-
Laat ons nu beginnen met de /s/.
A. kapstokken
1. Vlaanderen en Nederland
De s wordt /s/ uitgesproken (visión = /bi-‘sjon/), en NIET /z/ (*/bi-‘zjon) zoals in de talen die we meestal al beheersen voor we met Spaans beginnen (visie, vision, Vision, visione). De gevaarlijkste contexten zijn
- de s tussen twee klinkers binnen een woord: física (/’fi-si-ka/, en NIET /’fi-zi-ka/)
- idem, maar op de grens tussen twee woorden: es un belga; son los españoles (niet /z/)
Soms wordt de s automatisch lichtjes stemhebbend uitgesproken -dus bijna als een /z/-, nl. wanneer er op een /s/ aan het einde van een lettergreep een stemhebbende niet-palatale medeklinker volgt. Meer daarover in het boek.
2. Nederland
Nederlanders moeten daarbij ook opletten voor gevallen waar de s alleen maar gevolgd wordt (maar dus niet voorafgegaan) door een klinker, zoals in consul, consonant, universeel (VAN HAVER (1972: 51)).
3. Vlaanderen
Je kan je in het Spaans behelpen met de Vlaamse /s/ (die met de tongpunt tegen de onderste tanden uitgesproken wordt), maar als je wil dat je uitspraak ‘af’ is, dan moet je weten dat de Spaanse /s/ een alveolare klank is, d.w.z. dat de tongpunt de bovenste tandkasten raakt, waardoor er meer frictie te horen is en de Spaanse variant meer op de Hollandse /s/ lijkt, zoals in nou zeg. Pas op: het mag ook geen /ʃ/ worden (zoals in sjoemelen).
Je kan op de volgende manieren deze schrapende /s/ bekomen. We vertrekken van contexten waarin we die schrapende /s/ ook gebruiken en houden die dan aan terwijl we onopvallend van het Nederlands naar het Spaans gaan.
- Spreek achtereenvolgens de volgende woord(groep)en uit: Nou zeg - Nou zeg - zeg - zeg - Soria - sesión - siempre
- Idem: Ssssst ! - Ssssst! - ssssiempre - sssssenssible - dessssierto - división - pasión – Pisa - Bruselas - Manneke Pis
4. Wanneer de /s/ gevolgd wordt door een /θ/, dan moeten zowel de /s/ als de /θ/ hoorbaar blijven, en niet alleen de /θ/ (las cinco, doscientos). Dat is een moeilijke combinatie waarvoor je goed -en in het begin zeer traag- moet articuleren en veel oefenen.
5. In één bepaald geval, nl. wanneer ze gevolgd wordt door een erre múltiple (/rr/), zoals in Israel, las rejas en dos reales, valt in het “standaard-Spaans” de /s/ meestal weg of wordt ze -in een verzorgde uitspraak- vervangen door een soort /h/ (zie hoofdstukje 3.3.2).
Voor meer achtergrond, alsook voor een visualisering van de articulatieplaats, zie de desbetreffende hoofdstukken in het boek.
B. woordjes
C. frequente combinaties
D. rijmpjes en zegswijzen
E. zinnetjes
F. en als toetje...
| Casida del sediento |
Minnedicht van de dorstige |
| |
|
| Arena del desierto |
Woestijnzand |
| soy: desierto de sed. |
ik ben: dorstige woestijn. |
| Oasis es tu boca |
Oase is je mond |
| donde no he de beber. |
waaruit ik niet mag drinken. |
| |
|
| Boca: oasis abierto |
Mond: oase die open staat |
| a todas las arenas del desierto. |
voor al het zand van de woestijn. |
| |
|
| Húmedo punto en medio |
Vochtige plaats in het midden |
| de un mundo abrasador, |
van een verzengende wereld, |
| el de tu cuerpo, el tuyo, |
die van je lichaam, die van jou, |
| que nunca es de los dos. |
die nooit van beiden is. |
| |
|
| Cuerpo: pozo cerrado |
Lichaam: put die gesloten is |
| a quien la sed y el sol han calcinado. |
voor wie door dorst en hitte verschroeid is. |
Miguel Hernández (uit: Últimos poemas (1939-1941)).
Voor meer woordjes, zinnetjes, rijmpjes en gedichtjes, zie de desbetreffende hoofdstukken in het boek.